Het detachement.
Het begon allemaal in mei 1948 toen de sergeant-majoor Kreeftmeijer met twee chauffeurs (Jan van Grinsven en Auke Posthumus) naar het eiland kwamen. Chauffeur Posthumus had er al snel genoeg van en werd opgevolgd door Geert Stel. Detachements- commandant Fred Kreeftmeijer trok in bij fortwachter Tot.
Het detachement zelf bestond, behalve de commandant, spoedig uit twee chauffeurs, drie brandweerlieden, één hospik, twee schijvenplakkers, een radiomonteur en een kok. Het begon rustig aan in 1948, want in een tijdsbestek van drie maanden werd er drie weken geschoten. Misschien was de overige tijd uitgetrok ken voor de schijvenplakkers want in de eerste periode beston den de schijven uit niet meer dan witgekalkte jute-zakken en een rolletje plakband...
In de eerste jaren vloog men vanaf vliegbasis Leeuwarden, van wege de korte afstand tot de Vliehors. Zo werden er op Leeuwar den voor enkele weken ook vliegtuigen van de Belgische lucht macht gestationeerd. Voor dergelijke missies kwam er een 'Resque-launch"-boot in de haven te liggen. Mocht een piloot boven de range in de problemen komen waardoor hij het toestel moest verlaten, dan was de boot snel ter plaatse om de ongelukkige op te pikken. Sinds midden jaren '50 wordt de helicopter voor dit doel gebruikt.

Vanaf 1948 tot 1951 trok kapitein-vlieger Jan Linzel regelmatig naar Vlieland om als vuurleider de oefeningen op de Vliehors in goede banen te leiden. Omdat er steeds regelmatiger schietoe feningen door de luchtmacht op dit westelijke gedeelte van het eiland werden gehouden, verliet hij na dertien jaar in 1951 de jachtvliegerij en werd vaste vuurleider op het eiland.
Eind 1950 vond er een commandowisseling plaats bij het Vlielandse detachement. "De Kreeft" werd opgevolgd door de adjudant Willem Hateboer. Spoedig hierna werd deze bevorderd tot luite nant. Samen met zijn vrouw Truus was hij het die met hulp van de jongens het detachement zeer populair maakte bij de eilander bevolking.
Vaak onbegrijpelijk klinkt het, dat als één der jongens voor goed afzwaaide, en vanaf de "Vlieland" in de Vliesloot het afscheidsvuur bij het fort zag branden (waaromheen het gehele detachement, inclusief Willem Hateboer en zijn vrouw zich had den geschaard), de afzwaaier zich erg klein voelde worden en opwellende tranen snel moest wegslikken.
Willem Hateboer. Wie van de oudere Vlielanders kent hem niet. De ex-jachtvlieger die met zijn Austers een groot gedeelte van West-Europa had doorkruist, de man die, komende van Valkenburg, snel op Vlieland inburgerde, voorzitter werd van het Oranje- comité, prachtige feestavonden voor militair en burger op het eiland wist te organiseren, als stuntrijder op paarden de ei landers verbaasde en met zijn detachement geregeld een zgn. "hulzenpot" opspaarde om één of ander goed doel te kunnen steu nen.
Willem Hateboer, die samen met zijn echtgenote bij zijn 25- jarig vlieger-jubileum in 1956 gezeten in een kunstig gebouwd vliegtuigmodel van het type S4, voorafgegaan door de fanfare door het dorp werd gereden en van de bevolking een veulen kreeg aangeboden. In 1962 ging hij met pensioen, waarna Jan Linzel naast het vuurleiderschap, ook het detachement onder zijn commando kreeg.
Hij verhuisde naar Emmeloord, waar hij op 22 juni 1966 overleed.

Op 1 mei 1973 was ook na een langdurig Vlielands verblijf het afscheid van de majoor Linzel aangekomen en trad hij voor het laatst als vuurleider
op. De majoor b.d. geniet op dit moment van zijn pensioen in het fraaie Ierland.
Zijn opvolger was kap. Tonnie de Bie. Zijn opvolger in 1974 (?) was majoor Fred van West. In augustus 1976 werd
Van West vervroegd opgevolgd door majoor Albert Manting. Vanaf juni 1979 t/m april 1983 was majoor Sint van Dijk commandant.
Majoor Fred Vogt fungeerde van mei 1983 t/m april 1988 als zodanig waarna majoor Paul Schneider de scepter overnam. De huidige commandant is
Majoor Hommo Dijkhuis. Majoor Dijkhuis vervulde enige jaren dezelfde functie op de range te Terschelling ("Jackpot"); deze range werd enige jaren geleden gesloten.

Het detachement heeft een eigen meteo-station. Tijdens de openstelling van de range worden actuele weerapporten doorgegeven aan de toren, die het op zijn beurt doorgeeft aan de inkomende vliegtuigen. Als extra -zeer gewaardeerde- service geeft het station ook de weersverwachting door aan de plaatselijke VVV, de camping en de jachthaven.

Een bijzonder persoon die niet onvermeld mag worden, is de enige burger-vuurleider van de NAVO: Geert Veenstra. Eens bevoer hij als stuurman de grote zeeën, maar later was hij eerste "stuurman" op de vuurleidingstoren op de Vliehors. Geert werkte al sinds 1970 op de toren, en was een begrip in luchtmachtkringen. Zelfs werd hij in 1995 Koninklijk onderscheiden. Voor een uitgebreid verhaal over deze markante persoon verwijzen wij u naar jaargang 13 - nr. 3 van het Vlieland Magazine.


Uniek oefengebied
De oefenrange Vliehors, bij de vliegers beter bekend als Corn field (NAVO-codenaam van de range) is onvergelijkbaar met ande re ranges in Europa, nu al enige tijd geleden de Noordsvaarder op Terschelling is gesloten.
Het is de enige plaats in Nederland waar met "hot" bewapening op gronddoelen kan worden geschoten. Men kan er oefenen onder vrijwel alle weersomstandigheden. De Nederlandse Luchtmacht staakt haar activiteiten boven de Hors echter bij windsnelheden boven de 35 knopen. Door de hoge golven is het voor de vlieger in het zeewater ondoenlijk om zelf in zijn dinghy te kruipen.
Elke luchtmacht heeft haar eigen limieten vastgesteld. Zo kunnen de Duitsers onder slechtere weersomstandigheden vliegen dan Amerikanen, hoewel dat niets met de geschiktheid van het type vliegtuig te maken heeft.

Vanuit Europa komen bijna alle NAVO-partners regelmatig oefe nen. Amerikanen, Noren, Denen, Belgen, Duitsers, Engelsen, Hollanders en incidenteel ook Portugezen, Italianen, Grieken, Spanjaarden en Fransen.
Twee à drie keer per jaar is er een grote oefening, waaraan ook de B-52 en de B-1 aan deelnemen.
Slechts enkele weken per jaar is de Vliehors dan het toneel van oorlogsbombardementen.
Tijdens een drukke dag komen er een twaalftal missies, ongeveer 40 - 45 kisten, naar Vlieland.
De Vliehors is niet de enige in haar soort. In Nordhorn, net over de grens bij Twenthe, is ook een oefenrange, evenals in Helchteren, België en in Romo, Denemarken. Zo zijn er nog een paar in West-Europa, maar qua mogelijkheden biedt Vlieland het meest van allemaal. Wat de ruimte betreft is de Vliehors eigen lijk een bijzondere oefenplek. Daarom zal er ook in de toekomst op deze range beslag gelegd blijven worden.

De SAR
De SAR, Search And Resque, was onlosmakelijk verbonden met het eiland. Op de oostpunt bij de jachthaven stond tot voor enkele jaren geleden het gehele jaar door, van maandag tot en met vrijdag, een Agusta Bell 412 helicopter gereed om hulp te bieden aan verongelukte vliegers die in zee zijn beland. Dit komt gelukkig zeer zelden voor, maar het was haar primaire taak. Een secundaire taak was het patiëntenvervoer naar ziekenhuizen aan de vaste wal. Vroeger vloog men met de DeHavilland "Beaver" van de strip in de Kroon's Polders, later is hiervoor de helicopter in gebruik genomen. De landingsstrip is opgeheven.
Op 16 november 2016 heeft RAV Fryslân het stokje over mogen nemen van Defensie. Er wordt gevlogen met een Airbus H-145 helicopter.

De toren
De huidige vuurleidingstoren is in 1995 gebouwd in plaats van de oude toren (1957).
Daar zit het volgende verhaal achter:

Het gebeurde op 15 september 1992. Een missie van vier vliegtuigen had zich bij de vuurleider Geert Veenstra gemeld.
Een Deen vloog voorop, gevolgd door een Belgische vlieger. De Deen zou als eerste een raketsalvo afvuren.
De eerste keer vloog het viertal op de doelen af om ze te verkennen. Bij de tweede "run" besloot de Deense piloot de raket ten op het laatste moment niet af te vuren.
Toen hij op vuurafstand aan kwam vliegen, dat is 20.000 voet, oftewel 6 kilometer, zat een plukje bewolking hem dwars en wilde hij geen risico nemen.
Bij de derde poging vuurde hij. Toen ging het fout. Stukken staal boorden gaten in de muren en de ramen van de toren in plaats van het oefendoel. Wonder boven wonder bleef het bij een lichtgewonde, maar de toren is daarna geheel vervangen.
Later is een soortgelijk incident opnieuw voorgevallen met een Duitse Tornado jachtbommenwerper. De vlieger zag de toren aan voor een doel; ook hier werden de vuurleiders gelukkig niet geraakt.

Geluidshinder
De laatste jaren heeft de Koninklijke Luchtmacht haar uiterste best gedaan de overlast aan geluid zoveel mogelijk te beperken. Aanvliegroutes zijn verlegd, de vliegbewegingen zijn minder geworden en statistisch is nu heel duidelijk gebleken dat er minder lawaai-overlast plaatsvindt.
Wat de natuur betreft is het duidelijk dat vogels en zeehonden zich niets van de oefenende vliegtuigen aantrekken. Honderden paren vogels broeden in de duinen op de Vliehors, jonge vogels lopen er ongestoord rond en zeehonden blijven rustig liggen.
Bij ongunstige wind kan er met name bij de inwoners van De Cocksdorp (Texel) sprake zijn van geluidshinder. Dit is een gegeven waar momenteel weinig aan te doen valt. Vergeleken met ± 20 jaar geleden hebben de vliegtuigen stillere motoren en de vliegers dienen zich te houden aan een vast patroon. Als de grens van dat patroon wordt overschreden dan wordt de betrokken vlieger gerapporteerd.





VERBODEN
Bovenin de toren hebben de vuurleiders een uitstekend zicht over de wijde omtrek van de schietrange. Men is zo in staat om alle vliegbewegingen van de jagers te controleren. Iedere piloot die heeft geschoten of een bom heeft afgeworpen, krijgt direct te horen wat het resultaat was.
Ook wordt radio-contact met het scheepvaartverkeer voor de Noordzee-kust van het eiland onderhouden. Er is een onveilige zone van 3,5 mijl.
De strook zee is gewoon toegankelijk voor schepen. Mocht er toch iemand, visser of pleziervaarder, in het schootsveld te recht komen, dan wordt men vriendelijk verzocht naar elders te varen.

VEEL BEZOEKERS
Naast het feit, dat men vanaf de duinenrij langs de Vliehors regelmatig het werk van de piloten gadeslaat, komen er ook veel verzoeken om op de toren zelf aanwezig te kunnen zijn tijdens het oefenen. En bijna nooit krijgt men een "nee" op dat verzoek. Zo komen er jaarlijks ± 2500 bezoekers.

Iedere morgen wordt er eerst gekeken of er niemand in het duin gebied op de Hors rondloopt. Zo troffen de mannen van de toren enige vogelaars in alle vroegte aan in die duinen. Die waren verwoed aan het speuren naar de Haviksarend die op Vlieland was gesignaleerd. Deze voor Nederland volstrekt unieke vogel vloog enige dagen onverstoord boven de schietrange.
De vogelaars werden opgehaald en vanaf de toren hadden ze een schitterend gezicht op de vogel, die zelfs een konijn aansloeg en die rustig in het gebied ging zitten oppeuzelen. Enige dagen lang verbleven toen tientallen vogelliefhebbers op de toren en maakten dankbaar van deze faciliteit gebruik.



CRASHES
 
0131248
Spitfire IX
H-11 / JVS Twenthe
Buiklanding op Vliehors nadat bij te lage duikvlucht op range propeller de grond raakte. Piloot OK.

250352
Meteor F.4
I-35/Y9-5
323 Sqn Twenthe
Raakte tijdens schietoefeningen op de Vliehors met grote snelheid de grond,

290453
Meteor F.4
I-48/Y9-7
323 Sqn Leeuwarden
Ten westen van Vlieland tegen sleepvlag. Noodlanding op Vliehors.

171053
Meteor F.8
I-218/4R-53
325 Sqn Leeuwarden
Stortte in Noordzee tijdens oefeningen boven de Vliehors.

280557
F-84F Thunderstreak
P-256/TC-19
316 Sqn Eindhoven
Tijdens bommenwerpen op de Vliehors linkervleugel in brand en gecrashed in Noordzee plm. 300 meter vanaf het strand. Oorzaak waarschijnlijk ricochet. Vlieger ejected safely (ES).

300959
Hunter F.4
N-174.91-4
326 Sqn Woensdrecht
Bij schieten op de Vliehors eugen kogels in inlaat, waardoor motor in brand raakte. Toestel crashte in Waddenzee bij eiland Griend . Vlieger ES.

160361
RB-66B Destroyer
54-0430
10 TRW Alconbury
Vermist boven Noordzee ter hoogte van de Vliehors. Toestel oefende met nog twee B-66's 's avonds in het afwerpen van lichtfakkels boven Vliehors. Captain plus overige crew (2) gedood.

170162
F-84F Thunderstreak
FU-48
BAF Florennes
Crashte ten zuiden van Vliehors in Waddenzee. Vlieger gedood.

240566
F-84F Thunderstreak
P-181
315 Sqn Eindhoven
Motorstoring tijdens schietoefeningen boven Vliehors enn na explosie brandend gecrashed in Eyerlandse Polder op Texel. Oorzaak ricochet. Vlieger gedood.

110967
CF-104 Starfighter
CAF Baden-Söllingen
Tijdens schietoefeningen gecrashed in Noordzee, 500 meter uit de kust bij de Vliehors. Vlieger gedood.

241169
F-104G Starfighter
FX-49
BAF Kleine Brogel
's Avonds tijdens schietoefeningen op de Vliehors in Noordzee gestort bij Vlieland. Vlieger gedood.

300970
F-104G Starfighter
FX-42
BAF
Stortte in Noordzee bij Vliehors. Vlieger gedood.

250673
Phantom FGR.2
XV440
RAFG 31 Sqn Brüggen
Op weg naar de Vliehors 's avonds boven Waddenzee ontploft en gecrashed 10 km ten zuiden van de Vliehors.

190874
F-104G Starfighter
D-6682
312 Sqn Volkel
's Avonds tijdens bomb run op de Vliehors water van Waddenzee geraakt. Piloot kon nog klimmen tot 18000 voet waarna toestel onbestuurbaar werd. F-104 crashte bij Berlikum (Fr); piloot landde bij Minnertsga. Vlieger ES.

021176
F-104G Starfighter
D-6698
311 Sqn Volkel
Crashte bij schietoefeningen op Vliehors in Waddenzee 5 mijl ten oosten van Texel. Vlieger ES.

060477
F-104G Starfighter
FX-06
BAF Kleine Brogel
Na afwerpen van oefenbom boven Vliehors ontploft en gecrashed in de Meeuwenduinen op Vlieland. Vlieger gedood.

020677
F104G Starfighter
26+77
MFG2 Eggebek
Tijdens schietoefeningen van formatie van 4 boven Vliehors in Waddenzee gestort ten zuiden van Vlieland. Vlieger gedood.

240178
F-104G Starfighter
D-8343
312 Sqn Volkel
Toestel crashte uit formatie van 4 op terugweg naar Volkel na schietoefeningen op de Vliehors in Noordzee ten NO van Texel. Vlieger gedood.

020878
F-104G Starfighter
FX-91
23 Sqn Kleine Brogel
Explodeerde 's avonds om half elf op een hoogte van 300 voet boven IJsselmeer ten westen van Stavoren na oefening op Vlieland. Vlieger gedood.

100380
F-16A
J-216
TCA Leeuwarden
Stortte in IJsselmeer 5 km ten NW van Stavoren op de Vliehors. Oorzaak waarschijnlijk desoriëntatie. Vlieger gedood.

011281
F-104G Starfighter
D-8047
311 Sqn Volkel
Crashte in Waddenzee 4 km ten ZW van Vlieland nadat luik onder de romp was losgeraakt. Vlieger ES.

261082
F-104G Starfighter
21+80
JBG 31 Nörvenich
's Avonds plm. 21.00 uur bij aanvliegen Vliehors water geraakt en in IJsselmeer gestort 7 km ten zuiden van het haventje van Breezanddijk. Vlieger gedood.

050184
Tornado
43+39
JBG 38 Jever
In Waddenzee gestort tussen Vlieland en de Afsluitdijk. Bemanning gedood.

181191
Tornado
's Avonds omstreeks acht uur crashte de Tornado tijdens schietoefeningen op de Vliehors voor de kust van Vlieland. Bemanning gedood.

100192
F-16A
J-007
313 Sqn Twenthe
Voerde met nog 3 toestellen level-bombing runs uit op de Vliehors. Om nog onbekende redenen dook de F16 direct de Noordzee in na het inzetten van een duik. Vlieger gedood.

Home